Listopad jest miesiącem solidarności z mężczyznami walczącymi z nowotworami gruczołu krokowego i rakiem jąder. Kampania Movember, znana w Polsce jako Wąsopad, ma na celu zwiększenie świadomości na temat tych chorób oraz zachęcenie do profilaktyki.
Mężczyźni najczęściej odwiedzają gabinety lekarskie dopiero wtedy, gdy z ich zdrowiem dzieje się coś niedobrego. Dane GUS z ostatnich lat dowodzą, że mężczyźni dużo rzadziej niż kobiety korzystają z porad lekarza. W ostatniej dekadzie odsetek panów chodzących do lekarza wynosił 55-64 proc., podczas gdy w przypadku pań był on ok. 10 proc. większy.
Jednocześnie statystyki medyczne pokazują, że to mężczyźni chorują częściej – najpoważniejsze z dolegliwości, będące przyczyną zgonów tej płci, to choroby układu krążenia (40,8 proc.) oraz nowotwory złośliwe (25,9 proc.). Niewątpliwie niechęć mężczyzn do wizyt lekarskich jest jedną z przyczyn ich krótszego średnio o 8 lat życia, niż w przypadku kobiet.
Badania profilaktyczne są dla wszystkich, również dla mężczyzn
Dzięki badaniom profilaktycznym mężczyzna może uniknąć wielu schorzeń, w tym raka jądra, prostaty, jelita grubego, cukrzycy czy zakrzepicy. Mogą pomóc wykryć chorobę we wczesnej fazie, w której szanse na wyleczenie będą dużo większe.
Wykonując badania profilaktyczne, dbasz o siebie, kontrolujesz stan najważniejszych układów i narządów, a w przypadku nieprawidłowych wyników będziesz mieć szansę na szybkie włączenie leczenia i zapobieganie powikłaniom. Dbasz również o swoją rodzinę, nie pozwalając, by choroba pokrzyżowała Twoje plany i odebrała Wam spokój, poczucie bezpieczeństwa oraz radość z bycia razem.
Zapobiegaj chorobie, postaw na profilaktykę
- Odżywiaj się zdrowo. Zajrzyj na portal Diety NFZ i wybierz odpowiedni dla Ciebie plan żywieniowy.
- Uprawiaj regularną aktywność fizyczną i unikaj siedzącego trybu życia.
- Rzuć palenie, ogranicz spożywanie alkoholu.
- Wykonuj samobadanie jądra i prącia.
- Raz w roku wykonuj podstawowe badania tj.: morfologia, badanie ogólne moczu, lipidogram.
- Po 40 roku życia regularnie badaj prostatę (PSA oraz konsultacja urologiczna). Skierowanie do urologa otrzymasz od lekarza POZ.
- Po 60 roku życia raz w roku wykonuj USG jamy brzusznej w celu oceny m.in. nerek i pęcherza moczowego.
- W razie niepokojących objawów zgłoś się do poradni onkologicznej. Do onkologa nie potrzebujesz skierowania.
Nowotwory męskich narządów płciowych
Najczęstszym nowotworem męskim jest rak prostaty. Stanowi 15 proc. wszystkich zachorowań, a ten odsetek wciąż rośnie. Nowotwory jąder i prącia są statystycznie rzadsze. Na raka jąder chorują głównie młodzi mężczyźni. 70 proc. zachorowań na ten typ nowotworu występuje u osób między 20. a 39. rokiem życia.
Czy znasz objawy, które powinny Cię zaniepokoić? Wiele z nich jesteś w stanie wykryć sam, jeszcze na wczesnym etapie rozwoju choroby.
Rak prostaty - niepokojące objawy
- Podwyższone stężenie PSA we krwi.
- Dolegliwości związane z oddawaniem moczu.
- Zaburzenia erekcji, które nie wynikają z podłoża emocjonalnego.
- Bóle podbrzusza.
- Obrzęk kończyny dolnej i/lub genitaliów.
Rak jądra - niepokojące objawy
- Wyczuwalna obecność guzka w jądrze.
- Zmiana konsystencji jądra.
- Uczucie dyskomfortu w mosznie lub pobolewanie jądra.
- Nawracający ból w podbrzuszu lub okolicy lędźwiowej.
Rak prącia - niepokojące objawy
- Zmiana skóry na prąciu: może zmienić kolor, stać się cieńsza lub może dojść do uwypuklenia tkanek, owrzodzenia (nadżerka lub guzek).
- Opuchlizna na końcu prącia.
- Powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych.
Wymienione objawy nie mogą być lekceważone, wymagają natychmiastowej konsultacji lekarza urologa.
Masz więcej niż 40 lat? Zgłoś się do Programu Profilaktyka 40 PLUS
Programem Profilaktyka 40 PLUS są objęte wszystkie osoby ubezpieczone w NFZ, które ukończyły 40. rok życia. Zapisać się do programu możesz w łatwy sposób, nie wychodząc z domu, a skierowanie na badania otrzymasz w ciągu 2 dni roboczych. Wystarczy, że wypełnisz krótką ankietę dotyczącą Twojego stanu zdrowia. Otrzymasz ją w każdej placówce POZ biorącej udział w programie. Możesz też wypełnić ankietę przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP) lub aplikację moje IKP w zakładce „Profilaktyka”. Zrobisz to także telefonicznie kontaktując się z infolinią 22 735 39 53.
Badania diagnostyczne, które wchodzą w skład programu Profilaktyka 40 PLUS, dzielą się na trzy grupy: badania dla kobiet, dla mężczyzn i pakiet wspólny.
Pakiet badań diagnostycznych dla mężczyzn:
- morfologia krwi obwodowej ze wzorem odsetkowym i płytkami krwi,
- stężenie cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy,
- stężenie glukozy we krwi,
- próby wątrobowe: AlAT, AspAT, GGTP,
- poziom kreatyniny we krwi,
- badanie ogólne moczu,
- poziom kwasu moczowego we krwi,
- krew utajona w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT),
- PSA – antygen swoisty dla stercza całkowity.
PSA jest bez wątpienia najważniejszym markerem raka prostaty, a jego odkrycie spowodowało znaczny postęp w diagnostyce, leczeniu i monitorowaniu tej choroby. Komórki raka gruczołu krokowego uwalniają PSA do krwi znacznie łatwiej niż niezmienione chorobowo komórki prostaty. Wzrost stężenia tego antygenu we krwi nasuwa podejrzenie nowotworu. Jednak wiadomo, że jest to antygen swoisty dla tkanki prostaty, a nie dla raka prostaty. Wynika z tego, że podwyższone stężenie PSA może występować u wielu chorych
na inne choroby stercza, w tym szczególnie na gruczolaka. Zwiększenie stężenia PSA we krwi występuje bowiem u około 20% mężczyzn niemających raka, zaś u około 30% chorych na ten nowotwór poziom PSA we krwi nie jest podwyższony.
W warunkach prawidłowych, fizjologicznych poziom PSA we krwi zależny jest od:
- hormonów płciowych męskich (androgenów)
- wieku – stężenie PSA rośnie wraz z wiekiem i u mężczyzn zdrowych wzrasta o 0,04 ng/ml w ciągu roku
- objętości stercza – na każdy cm3 tkanki gruczołu krokowego notuje się wzrost poziomu PSA o 4%
- ejakulacji – powoduje ona wzrost poziomu PSA we krwi, co może być przyczyną błędnych wyników tego badania. Zaleca się wykonywanie badania PSA po okresie 48 godzin wstrzemięźliwości seksualnej.
Każdy mężczyzna po ukończeniu 40. roku życia powinien raz w roku mieć oznaczony poziom (stężenie) PSA w surowicy krwi. Naukowcy są zgodni, że lekarze pierwszego kontaktu powinni sugerować pacjentom po 40. roku życia regularne oznaczanie PSA oraz wykonywanie badania per rectum. Badanie per rectum wykonuje się palcem (wykonuje lekarz), przez odbyt. Badanie to jest dla pacjentów krępujące, jednak nie powoduje doznań bólowych i trwa tylko chwilę. Badanie per rectum nie jest tak efektywne jak monitorowanie poziomu PSA, jednak w wielu przypadkach dzięki niemu stwierdzono obecność guza u mężczyzn z prawidłowym poziomem PSA. Dlatego w badaniach przesiewowych w kierunku raka prostaty oba te badania są traktowane jako badania podstawowe.
Zachęcamy do zapoznania się z broszurą dotyczącą profilaktyki raka prostaty.
O tym, jak zadziałać profilaktycznie dowiedzą się Państwo z lektury materiałów edukacyjnych, przygotowanych przez ekspertów Narodowego Funduszu Zdrowia: Profilaktyka raka prostaty i jąder - materiały edukacyjne.
Zapraszamy również do obejrzenia filmu na kanale Akademia NFZ, gdzie o czynnikach ryzyka i ważnej roli badań profilaktycznych oraz stylu życia.
Źródło: NFZ, Ministerstwo Zdrowia.
