Nowotwory złośliwe skóry należą do najliczniejszej grupy złośliwych chorób onkologicznych. Jest ich kilka rodzajów, przy czym najczęściej diagnozowane są raki podstawnokomórkowe, płaskonabłonkowe oraz powszechnie znane czerniaki. Niezależnie od rodzaju, na ich rozwój silnie wpływają czynniki środowiskowe, przede wszystkim wystawienie skóry na promieniowanie słoneczne.
W Polsce wykrywa się około 3500 nowych przypadków czerniaka rocznie, a tempo zachorowania na niego cały czas rośnie. Zbyt późno zdiagnozowany czerniak jest wciąż przyczyną śmierci. W Polsce z powodu czerniaka umiera 1 na 3 chorych. Aby temu zapobiec, warto regularnie badać się profilaktycznie.
Dlatego, jeśli chcesz uniknąć nowotworu, zaleca się:
- unikanie opalania się
- stosowanie przez cały rok kremów z filtrem (zwłaszcza latem, kiedy powinno się stosować na wszystkie odsłonięte części ciała emulsję z wysokim filtrem)
- nieużywanie solariów
- samokontrolę znamion i pieprzyków (warto je sfotografować i porównywać ich stan po miesiącu, dwóch)
- kontrolę znamion i pieprzyków u dermatologa za pomocą dermatoskopu
- dietę bogatą w warzywa, owoce i nabiał.
Osoby, które mają dużo piegów i znamion, jasną karnację, rude lub blond włosy, są narażone na większe ryzyko zachorowania na czerniaka. Ryzyko tego nowotworu zwiększa się też, jeśli na czerniaka chorował bliski członek rodziny, a także u osób, które przyjmują leki immunosupresyjne.
Warto wiedzieć, że trzeba uważać na wszelkie zmiany zachodzące na znamionach i pieprzykach. Niepokojąca może okazać się zmiana zabarwienia (szczególnie na ciemniejsze lub niejednolite) oraz wielkości i kształtu znamienia. Wszelkie zmiany lub pojawienie się nowych znamion o powyższych cechach należy zgłosić do lekarza.
Jak wygląda czerniak?
Podejrzenie czerniaka skóry mogą nasuwać zmiany skóry, które rozwinęły się de novo lub na podłożu znamienia barwnikowego (zgrubienie, zmiana powierzchni, zabarwienia i brzegów pieprzyka, wystąpienie krwawienia lub swędzenia). Zgodnie z najnowszym zaleceniami ekspertów – objawy czerniaka klasyfikowane są w systemie ABCDE.
A – asymetryczne, np. znamię „wylewające się” na jedną stronę
B – o nieregularnych brzegach, nierównomierne, posiadające zgrubienia
C – w kolorze czerwonym, czarnym, niejednolitym
D – o dużym rozmiarze, wielkość zmiany: powyżej 5–6 mm
E – ewoluujące, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu
Symptomy czerniaka występują w postaci guza o różnym zabarwieniu (od ciemnowiśniowego do czarnego lub jako postać pozbawiona barwnika), nieregularnym kształcie z nierównymi brzegami, niejednorodną grubością, asymetrią i możliwymi owrzodzeniami. Charakterystyczne objawy czerniaka jednego z najczęstszych nowotworów skóry to: owrzodzenie, świąd, krwawienie lub zaczerwienienie wokół znamienia.
Wszelkie zmiany podejrzane w kierunku raka skóry należy usuwać. Zabieg może być przeprowadzony przez chirurga ogólnego. Warunkiem jest zachowanie marginesu tkanek zdrowych.
Jak wykryć nowotwór skóry?
Oprócz prewencji, czujności i znajomości objawów czerniaka – jednego z najczęściej rozpoznawanych nowotworów skóry – wczesne wykrycie choroby stanowi priorytet w walce z chorobą i wpływa na skuteczność leczenia. Chociaż zajęcie głębszych warstw skóry przez nowotwór nie może zostać ocenione w badaniu przedmiotowym chorego, to istnieje kilka cech charakterystycznych dla czerniaka, które mogą zostać zbadane przy oglądaniu zmian skórnych. Najważniejszym elementem pozwalającym na wczesne rozpoznanie czerniaka jest badanie skóry całego ciała. Zalecanym badaniem, wykorzystywanym we wczesnej diagnostyce onkologicznej raka skóry jest dermatoskopia lub wideodermatoskopia. W przypadku licznych znamion atypowych dobrą praktyką jest gromadzenie dokumentacji fotograficznej zmian lub całej powierzchni skóry i porównywanie wykonanych zdjęć w kolejnych sekwencjach czasowych. Podstawą rozpoznania czerniaka skóry jest histopatologiczne badanie całej wyciętej chirurgicznie zmiany barwnikowej. . Po uzyskaniu wyniku badania histopatologicznego czerniaka skóry należy wdrożyć leczenie nowotworu zgodnie z oceną stopnia zaawansowania.
Najlepsza pora na sprawdzenie stanu naszej skóry to wczesna jesień. Zaraz po tym, gdy w pełni ustąpi opalenizna. Nie ograniczajmy jednak badania skóry do jesieni. Każda pora roku jest dobrym czasem na zbadanie się.
Jednak wykryty we wczesnym stadium jest w 90% przypadków zachorowań możliwy do wyleczenia.
Dlatego tak ważne jest szybkie i prawidłowe rozpoznanie tego nowotworu!
Zapraszamy również do obejrzenia filmu, na kanale Akademia NFZ, o tym jak ograniczyć ryzyko zachorowania na czerniaka i na co zwracać uwagę.
Ulotka o profilaktyce raka skóry 664 kB (pdf)
Źródło: www.nfz-szczecin.pl i https://pacjent.gov.pl/
